ریزپردازنده (Microprocessor) مغز متفکر هر سیستم کامپیوتری است که وظیفه انجام عملیات محاسباتی و منطقی را بر عهده دارد. این قطعه الکترونیکی کوچک، متشکل از میلیون‌ها ترانزیستور روی یک تراشه نیمه‌هادی است و در سال ۱۹۷۱ توسط شرکت اینتل با مدل 4004 معرفی شد.

ریزپردازنده از واحدهای اصلی تشکیل شده است: واحد محاسبه و منطق (ALU)، واحد کنترل (CU) و ثبات‌ها. این قطعه دستورات نرم‌افزارها را از حافظه خوانده، تفسیر کرده و اجرا می‌کند. سرعت ریزپردازنده معمولاً با واحد گیگاهرتز (GHz) اندازه‌گیری می‌شود و هرچه این عدد بالاتر باشد، پردازش داده‌ها سریع‌تر انجام می‌شود.

ریزپردازنده‌ها در دستگاه‌های مختلفی مانند کامپیوترها، لپ‌تاپ‌ها، گوشی‌های هوشمند، ماشین‌حساب‌ها و سیستم‌های صنعتی استفاده می‌شوند. پیشرفت فناوری، منجر به ساخت پردازنده‌های چندهسته‌ای و کم‌مصرف شده که عملکرد بهتر و مصرف انرژی کمتری دارند.

در کل، ریزپردازنده نقش بسیار مهمی در تحولات فناوری اطلاعات و ارتباطات ایفا می‌کند و پیشرفت آن، پیشرفت کلی دنیای دیجیتال را تعیین می‌کند.